Instytucjonalne i historyczne wymiary dyskusji o ekonomii i gospodarce

Ekonomia instytucjonalna stała się ostatnio nie tylko popularnym podejściem badawczym, ale wręcz w niektórych obszarach nauk społecznych dominującym paradygmatem (…). Naukowcy badają instytucje gospodarcze i całe złożone zbiory instytucji, które warunkują i kształtują mechanizmy lub organizacje, takie jak „rynki” lub firmy. Analizują także instytucje zapewniające społeczne warunki funkcjonowania gospodarki, których przykładami są zarówno kodeksy prawne, jak i normy kulturowe. Wreszcie – badają wpływ gospodarki na nieekonomiczne wymiary społeczeństwa, w tym na przykład na systemy polityczne. Polska myśl instytucjonalna, wpisując się w ten globalny dyskurs, może również kształtować kierunki interpretacji zjawisk społeczno-gospodarczych, pokazując konsekwencje dokonywanych wyborów w szerokim, ale uwarunkowanym lokalnie i historycznie kontekście instytucjonalnym.

Z wprowadzenia do książki

Część I. Instytucje w teorii i historii myśli ekonomicznej

• Mirosław Bochenek, Wkład Mikołaja Kopernika do rozwoju myśli ekonomicznej i jego percepcja przez polskich uczonych
• Jerzy Boehlke, Współczesna ekonomia instytucjonalna w świetle metafizyki
• Bartosz Scheuer, O filozofii ekonomii, której nie potrzebuje ekonomia
• Marian Gorynia, Co czeka nauki ekonomiczne?
• Julia Jastrząbek, Zmiana instytucjonalna z perspektywy instytucji formalnych i nieformalnych
• Stanisław Owsiak, Finanse publiczne w świetle ekonomii instytucjonalnej
• Andrzej Wojtyna, O niektórych nowszych interpretacjach zasady niezależności banku centralnego
• Małgorzata Zaleska, Magdalena Kozińska, Instytucjonalne i historyczne wymiary ewolucji form pieniądza
• Anna Ząbkowicz, Ekonomia instytucjonalna i fenomen korporacji

Część II. Instytucje w praktyce gospodarowania

• Maciej Bałtowski, Własność państwowa we współczesnej gospodarce ‒ znaczenie, funkcje
• Bazyli Czyżewski, Aleksander Grzelak, Anna Matuszczak, Czy ziemia i kapitał to wciąż odrębne czynniki produkcji? Instytucjonalne uwarunkowania finansyzacji ziemi na obszarach wiejskich
• Baha Kalinowska-Sufinowicz, Magdalena Knapińska, Płaca minimalna jako instytucja rynku pracy
• Ryszard Kokoszczyński, System finansowy a wzrost gospodarczy - czy instytucje mają znaczenie?
• Hanna Pondel, Yanina Dymitrowska, Korporacje w procesie finansjalizacji środowiska przyrodniczego
• Jerzy Węcławski, Przedsiębiorstwo rodzinne – fenomen i jego trwałość
• Urszula Zagóra-Jonszta, Przedsiębiorstwa państwowe – kontrowersyjne instytucje II Rzeczypospolitej

Część III. Wyzwania i perspektywy instytucjonalne

• Maria Lissowska, Jakość respektowania instytucji w krajach post-transformacyjnych
• Bartosz Totleben, Dawid Piątek, Konwergencja i dywergencja instytucji państwa w krajach postsocjalistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej
• Jacek Pietrucha, Poziom niepewności makroekonomicznej w Polsce
• Jan Polowczyk, Instytucjonalne paradoksy. Dlaczego dobre intencje dają złe efekty w skali państw i przedsiębiorstw i jak temu zaradzić?
• Grażyna Wolska, Instytucje w aspekcie koncepcji Społecznej Odpowiedzialności Biznesu

Rozwój ekonomii instytucjonalnej, któremu została poświęcona niniejsza monografia, stanowi przykład ewolucji myśli ekonomicznej od heterodoksji do ortodoksji, dokonujący się w czasie głębokich przemian w sposobie myślenia o gospodarce. Tak było w momencie, kiedy na przełomie XIX i XX wieku zręby ekonomii instytucjonalnej formułował Thorstein Veblen, i tak jest również dzisiaj, kiedy na początku XXI wieku środowisko ekonomistów stawia szereg pytań wykraczających poza ramy dominującego paradygmatu, co jest podyktowane dynamiką procesów geopolitycznych i gospodarczych. Celem składających się na monografię tekstów jest zaprezentowanie bogatego dorobku polskich przedstawicieli myśli instytucjonalnej, uzupełnionego o perspektywę historyczną rozwoju ekonomii. Monografia stanowi zbiór 21 artykułów, korespondujących z szeroko zakreślonym w tytule obszarem tematycznym. Takie publikacje nie mają za zadanie dostarczenia jednoznacznej odpowiedzi na jedno kluczowe pytanie; rozwiązania jakiegoś konkretnego problemu. Ich zadaniem jest pokazanie szerokiego spektrum poglądów autorów reprezentujących różne szkoły myślenia.

Z recenzji wydawniczej dra hab. Wojciecha Gizy

Rozdziały: