Osoby młode na rynku pracy

Przedmiotem monografii jest sytuacja osób młodych na polskim rynku pracy na tle innych państw, a także możliwości udoskonalenia polityki państwa wobec tej grupy osób. Zakres czasowy przedstawianych analiz statystyczno-ekonomicznych obejmuje lata 2004-2022. Dla dokonania szerszego porównania sytuacji osób młodych w Polsce z wykorzystaniem danych statystycznych wybrano jeszcze pozostałe kraje członkowskie Unii Europejskiej, Wielką Brytanię, z krajów EFTA: Islandię Norwegię, Szwajcarię, jeden kraj kandydujący do UE – Turcję, a także Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, Japonię oraz Rosję.

Przyjęto hipotezę badawczą, że na sytuację osób młodych na rynku pracy wpływa korzystnie implementacja systemu dualnego do kształcenia zawodowego na poziomie makroekonomicznym z wykorzystaniem zintegrowanych kompleksowych działań państwa w ramach polityki edukacyjnej, zatrudnienia i rynku pracy. System dualny zapewnia płynne przejście z systemu edukacji na rynek pracy.

Monografia ma charakter teoretyczno-empiryczny. Otwiera ją wprowadzenie w problematykę osób młodych na rynku pracy, omówienie procesu przejścia z systemu edukacji na rynek pracy, aktywizacji zawodowej osób młodych, a także ekonomiczno-społecznych konsekwencji niewykorzystania zasobów pracy młodzieży. Dalej przedstawiono współczesne teorie bezrobocia oraz dyskryminacji na rynku pracy wraz z interpretacją sytuacji osób młodych według każdej z koncepcji. Sytuacja osób młodych na rynku pracy w Polsce i w innych państwach ukazana została w oparciu o dane statystyczne. Przedmiotem rozważań są również oczekiwania osób młodych wobec pierwszej pracy w świetle wyników badań ankietowych, a przede wszystkim wyników badań własnych przeprowadzonych z udziałem osób studiujących na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu w latach 2007, 2013 i 2019 na próbach badawczych o łącznej liczebności 616 osób. Monografia zawiera istotne uzupełnienie w postaci prezentacji i oceny pożądanych kierunków zmian polityki państwa na rzecz usprawnienia aktywizacji zawodowej osób młodych, w tym w ramach polityki edukacyjnej, zatrudnienia i rynku pracy. Uwzględniając doświadczenia Japonii, Finlandii i Niemiec, przedstawiono tu model zmian w polityce państwa wobec osób młodych w Polsce.

Wstęp
ROZDZIAŁ 1. Osoby młode na rynku pracy – aspekty pojęciowe i teoretyczne
1.1. Zakres i wymiary kategorii osób młodych
1.1.1. Wymiar demograficzny
1.1.2. Wymiar prawny
1.1.3. Wymiar psychologiczny
1.1.4. Wymiar edukacyjny
1.1.5. Wymiar społeczny  
1.1.6. Wymiar ekonomiczny
1.2. Proces przejścia i aktywizacja zawodowa osób młodych
1.2.1. Proces przejścia między edukacją a rynkiem pracy i jego rodzaje
1.2.2. Aktywizacja i aktywność zawodowa
1.3. Determinanty aktywizacji zawodowej osób młodych
1.3.1. Uwarunkowania podażowe  
1.3.2. Uwarunkowania popytowe
1.4. Ekonomiczno-społeczne konsekwencje niewykorzystania zasobów pracy młodzieży
1.5. Uwagi końcowe
ROZDZIAŁ 2. Współczesne teorie rynku pracy o osobach młodych
2.1. Klasyfikacja teorii rynku pracy
2.2. Teorie bezrobocia  
2.2.1. Teorie tradycyjne
2.2.2. Teorie bezrobocia równowagi
2.2.3. Nowa ekonomia keynesowska
2.3. Teorie dyskryminacji
2.3.1. Perspektywa neoklasyczna
2.3.2. Teorie segmentacji rynku pracy
2.4. Uwagi końcowe
ROZDZIAŁ 3. Sytuacja osób młodych na rynku pracy w Polsce i innych wybranych krajach
3.1. Kryteria oceny
3.2. Kontekst międzynarodowy
3.2.1. Metoda badania
3.2.2. Aktywność zawodowa
3.2.3. Zatrudnienie
3.2.4. Bezrobocie
3.2.5. Analiza skupień
3.3. Polski rynek pracy
3.3.1. Aktywność zawodowa  
3.3.2. Zatrudnienie
3.3.3. Bezrobocie
3.4. Uwagi końcowe
ROZDZIAŁ 4. Oczekiwania studiujących wobec pierwszej pracy
4.1. Wyniki badań ośrodków badawczych w Polsce i z innych państw
4.2. Uwagi metodologiczne
4.3. Charakterystyka próby badawczej
4.4. Wyniki badań własnych (2007, 2013, 2019)
4.4.1. Ocena sytuacji na rynku pracy
4.4.2. Praktyka zawodowa
4.4.3. Plan poszukiwania pracy
4.4.4. Oszczędności na czas aktywizacji zawodowej
4.4.5. Miejsce i ogólne warunki zatrudnienia
4.4.6. Oczekiwania płacowe
4.4.7. Elastyczność płacowa  
4.5. Uwagi końcowe
ROZDZIAŁ 5. Działania na rzecz poprawy sytuacji osób młodych na rynku pracy
5.1. Pojęcie polityki państwa wobec osób młodych
5.2. Obszary polityki państwa wobec osób młodych na rynku pracy
5.2.1. Polityka edukacyjna
5.2.2. Polityka zatrudnienia
5.2.3. Polityka rynku pracy
5.2.4. Inne polityki
5.3. Modele aktywizacyjne
5.4. Rozwiązania systemowe na rzecz młodzieży w wybranych państwach
5.4.1. Japonia
5.4.2. Finlandia
5.4.3. Niemcy
5.5. Uwarunkowania polityki państwa wobec osób młodych w Polsce
5.6. Kierunki polityki państwa wobec osób młodych  
5.6.1. Szkolnictwo wyższe  
5.6.2. Struktura i profil kształcenia
5.6.3. Ku dualnemu kształceniu zawodowemu
5.6.4. Działania wobec osób młodych w trudnej sytuacji na rynku pracy
5.6.5. Aktywizująca polityka rynku pracy
5.7. Uwagi końcowe
Zakończenie
Aneks  
Bibliografia
Spis tabel
Spis rysunków
Young people on the labour market (summary)

Przedmiotem monografii jest sytuacja osób młodych na rynku pracy w Polsce oraz polityka państwa na rzecz jej poprawy. Problem został podjęty od strony teoretycznej i empirycznej. Choć nie jest nowy w literaturze, to brakowało do tej pory ujęć całościowych tej problematyki.  W książce podkreślono uwarunkowania wpływające na skuteczność tranzycji od systemu edukacji do pierwszej pracy. Zaakcentowano rolę polityki edukacyjnej, polityki zatrudnienia i rynku pracy dla skuteczności tranzycji. Cenne są zwłaszcza badania własne oparte na ankiecie przeprowadzonej wśród studiujących w trzech kolejnych okresach, pozwalające uchwycić zmiany opinii w czasie. Sformułowano szereg wniosków ważnych dla polityki edukacyjnej i rynku pracy. W szczególności uzasadniono potrzebę kształcenia dualnego.

Z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Eugeniusza Kwiatkowskiego