Efektywność fiskalna podatku dochodowego od osób fizycznych w Polsce

Podstawowym celem opracowania jest zbadanie efektywności fiskalnej podatku dochodowego od osób fizycznych w Polsce w latach 1999–2009. Efektywność w tytule akcentuje konieczność uwzględnienia nie tylko wpływów z podatku, lecz również kosztów jego wymiaru i poboru, na co zwrócił już uwagę autor klasycznych zasad podatkowych A. Smith, formułując postulat taniości opodatkowania. Z kolei efektywność fiskalna wskazuje na profil rozważań, które koncentrują się na wysokości i podziale dochodów z podatku, a do jego funkcji pozafiskalnych nawiązują jedynie w takim zakresie, w jakim wpływają one na wysokość tych dochodów. Dodatkowo rozważania koncentrują się na celach, kryteriach i modelach optymalnego opodatkowania dochodu, stanowiąc wprowadzenie do autorskiego / nowatorskiego modelu optymalnego opodatkowania dochodu z pracy. W rozprawie pominięto optymalne opodatkowanie dochodów z oszczędności. Przesądzające w tym względzie było znaczenie stosunku pracy oraz stosunków pokrewnych jako najbardziej wydajnego źródła dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, stanowiących w niektórych latach nawet ponad 60% ogółu dochodu do opodatkowania. Do rozwiązania problemu optymalnego opodatkowania dochodu z pracy zastosowano algorytm genetyczny. Otrzymane wyniki zweryfikowano, porównując je z wynikami prezentowanymi w literaturze, uzyskanymi przy zastosowaniu metod analitycznych i numerycznych. Praca naukowa finansowana ze środków na naukę w latach 2008–2011 jako projekt badawczy nr N N113 117834. The main goal of this study is to examine the fiscal effects of personal income tax in Poland in the years 1999–2009. The dissertation discusses efficiency from a broader perspective, taking into account not only tax revenues, but also the costs of tax calculation and collection. It was already pointed out as necessary by A. Smith, the author of tax rules, when he formulated his postulates of cheap taxation. The following chapters discuss the goals, criteria and models of optimal income taxation, leading to the introduction of the original model of optimal work income taxation. The dissertation does not discuss the optimal taxation of savings income because their share in the taxable income is considered as marginal. It is estimated that income from employment contracts and related accounts for more than 60% of total taxable income. In addition, this study introduces a new method of calculating optimal taxation based on stochastic optimization using a genetic algorithm. It presents the results of the conducted experiments, which gave conclusions qualitatively comparable to those presented in the literature provided by analytical and numerical methods. Research work financed from funds for science in 2008–2011 as research project no. N N113 117834 from Science Council in Poland.