Efektywność fiskalna podatku dochodowego od osób fizycznych w Polsce

Podstawowym celem opracowania jest zbadanie efektywności fiskalnej podatku dochodowego od osób fizycznych w Polsce w latach 1999–2009. Efektywność w tytule akcentuje konieczność uwzględnienia nie tylko wpływów z podatku, lecz również kosztów jego wymiaru i poboru, na co zwrócił już uwagę autor klasycznych zasad podatkowych A. Smith, formułując postulat taniości opodatkowania. Z kolei efektywność fiskalna wskazuje na profil rozważań, które koncentrują się na wysokości i podziale dochodów z podatku, a do jego funkcji pozafiskalnych nawiązują jedynie w takim zakresie, w jakim wpływają one na wysokość tych dochodów. Dodatkowo rozważania koncentrują się na celach, kryteriach i modelach optymalnego opodatkowania dochodu, stanowiąc wprowadzenie do autorskiego / nowatorskiego modelu optymalnego opodatkowania dochodu z pracy. W rozprawie pominięto optymalne opodatkowanie dochodów z oszczędności. Przesądzające w tym względzie było znaczenie stosunku pracy oraz stosunków pokrewnych jako najbardziej wydajnego źródła dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, stanowiących w niektórych latach nawet ponad 60% ogółu dochodu do opodatkowania. Do rozwiązania problemu optymalnego opodatkowania dochodu z pracy zastosowano algorytm genetyczny. Otrzymane wyniki zweryfikowano, porównując je z wynikami prezentowanymi w literaturze, uzyskanymi przy zastosowaniu metod analitycznych i numerycznych. Praca naukowa finansowana ze środków na naukę w latach 2008–2011 jako projekt badawczy nr N N113 117834. The main goal of this study is to examine the fiscal effects of personal income tax in Poland in the years 1999–2009. The dissertation discusses efficiency from a broader perspective, taking into account not only tax revenues, but also the costs of tax calculation and collection. It was already pointed out as necessary by A. Smith, the author of tax rules, when he formulated his postulates of cheap taxation. The following chapters discuss the goals, criteria and models of optimal income taxation, leading to the introduction of the original model of optimal work income taxation. The dissertation does not discuss the optimal taxation of savings income because their share in the taxable income is considered as marginal. It is estimated that income from employment contracts and related accounts for more than 60% of total taxable income. In addition, this study introduces a new method of calculating optimal taxation based on stochastic optimization using a genetic algorithm. It presents the results of the conducted experiments, which gave conclusions qualitatively comparable to those presented in the literature provided by analytical and numerical methods. Research work financed from funds for science in 2008–2011 as research project no. N N113 117834 from Science Council in Poland.

Wstęp
Rozdział 1
FUNKCJA FISKALNA PODATKÓW ORAZ CZYNNIKI
I MIARY ICH EFEKTYWNOŚCI
1.1. Pojęcie funkcji fiskalnej oraz fiskalizmu
1.2. Funkcje pozafiskalne oraz hierarchizacja i sprzeczność celów podatków
1.3. Funkcja fiskalna w świetle zasad podatkowych oraz teorii
optymalnego opodatkowania
1.4. Postulat neutralności podatków
1.5. Neutralność podatków w kontekście międzynarodowym oraz konkurencja
w zakresie podatku od dochodów osobistych w Unii Europejskiej
1.6. Pojęcie efektywności fiskalnej podatków
1.7. Czynniki i miary efektywności fiskalnej podatków
Podsumowanie
Rozdział 2
KOSZTY PODATKOWE JAKO DETERMINANTA EFEKTYWNOŚCI
FISKALNEJ PODATKÓW
2.1. Rodzaje i czynniki kosztów podatkowych
2.2. Organizacja administracji skarbowej w świetle zasady taniości
2.3. Koszty działania administracji skarbowej
2.4. Koszty dostosowania podatników do wymogów prawa podatkowego
2.5. Koszty substytucji jako skutek behawioralnych zmian wywołanych
opodatkowaniem
Podsumowanie
Rozdział 3
WPŁYW KONSTRUKCJI PRAWNEJ PODATKU DOCHODOWEGO
OD OSÓB FIZYCZNYCH NA JEGO WYSOKOŚĆ ORAZ POBÓR
3.1. Podmiot podatku i powstanie zobowiązania podatkowego
3.2. Zakres przedmiotowy podatku
3.3. Koszty uzyskania przychodów
3.4. Podstawa opodatkowania i odliczenia od dochodu
3.5. Stawki i skale podatkowe
3.6. Odliczenia od podatku
3.7. Terminy i formy zapłaty
3.8. Ryczałtowe formy opodatkowania dochodu
Podsumowanie
Rozdział 4
POZOSTAŁE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WYSOKOŚĆ
DOCHODÓW Z PODATKU DOCHODOWEGO OD OSÓB FIZYCZNYCH
4.1. Wydatki podatkowe
4.2. Zbliżenie zasad opodatkowania dochodów osób fizycznych w UE
4.3. Skuteczność i efektywność poboru podatku oraz egzekucji zaległości
4.4. Zaniechanie ustalania i poboru podatku oraz umorzenie zaległości
4.5. Dochody z podatku utracone w szarej strefie gospodarki
4.6. Zmienne makroekonomiczne oraz cykl polityczny
Podsumowanie
Rozdział 5
ZNACZENIE FISKALNE PODATKU DOCHODOWEGO
OD OSÓB FIZYCZNYCH
5.1. Znaczenie podatku dochodowego od osób fizycznych jako źródła dochodów
budżetu państwa
5.2. Znaczenie podatku dochodowego od osób fizycznych jako źródła dochodów
budżetów jednostek samorządu terytorialnego
5.3. Odliczenia od podatku dochodowego od osób fizycznych zasilające fundusze
publiczne i organizacje pożytku publicznego
5.4. Znaczenie fiskalne podatku dochodowego od osób fizycznych w Polsce
i innych wybranych państwach
Podsumowanie
Rozdział 6
PRÓBA NUMERYCZNEGO ROZWIĄZANIA PROBLEMU
OPTYMALNEGO OPODATKOWANIA DOCHODU
6.1. Teoretyczne podstawy optymalnego opodatkowania dochodu
6.2. Problem optymalnego opodatkowania dochodu
6.3. Numeryczna metoda rozwiązania problemu
6.4. Optymalizacja opodatkowania dochodu przy wykorzystaniu algorytmu
genetycznego
Podsumowanie
Zakończenie
Bibliografia
Spis tabel
Spis rysunków