Mechanizmy wyrównywania fiskalnego. Studium empiryczne gmin w Polsce w latach 2004-2014

Problematyka mechanizmów wyrównywania fiskalnego dla gmin jest ważna i aktualna. Ocenia się, że zróżnicowanie dochodów własnych gmin w Polsce jest bardzo duże, co może mieć negatywne konsekwencje dla zaspokajania potrzeb publicznych, stymulowania rozwoju lokalnego oraz przezwyciężania specyficznych dla danej wspólnoty problemów, np. związanych z nierównościami dochodowymi i materialnymi jej mieszkańców. Po drugie, subwencje i dotacje są ważnym źródłem dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Pomimo powszechnego występowania subwencji i dotacji celowych w systemach finansowania gmin w poszczególnych państwach ich funkcje i konstrukcja są przedmiotem kontrowersji, w szczególności dotyczących ich skuteczności (efektów) i sposobów podnoszenia efektywności mechanizmów wyrównawczych. Problemem badawczym podjętym w pracy jest funkcjonalność mechanizmów wyrównywania sytuacji finansowej dla gmin w Polsce. Praca jest studium empirycznym mechanizmów wyrównania fiskalnego dla gmin w latach 2004–2014. Studium to osadzone jest w teorii i dotychczasowym dorobku nauki o finansach. Punktem wyjścia do oceny efektów mechanizmów wyrównawczych było zbadanie zróżnicowania dochodów podatkowych gmin. Podmiotem badań empirycznych była cała populacja gmin.

Wstęp

Rozdział 1. Różnice fiskalne między gminami i przesłanki ich zmniejszania
1.1. Podstawy ustrojowe relacji fiskalnych w sektorze finansów publicznych
1.2. Podział zadań i wydatków publicznych między podsektor rządowy i samorządowy
1.3. Repartycja dochodów publicznych między podsektor rządowy i samorządowy
1.4. Pojęcie i rodzaje różnic fiskalnych między gminami
1.5. Przyczyny powstawania różnic fiskalnych między gminami
1.6. Przesłanki zmniejszania różnic fiskalnych między gminami
Podsumowanie

Rozdział 2. Pomiar, zasadność i instrumenty zmniejszania różnic fiskalnych
między gminami
2.1. Narzędzia pomiaru różnic fiskalnych
2.2. Pojęcie i rodzaje mechanizmów wyrównywania fiskalnego
2.3. Zasadność wyrównywania poziomego
2.4. Zasadność wyrównywania sytuacji finansowej gmin
2.5. Cele i konstrukcja mechanizmów wyrównywania fiskalnego
2.6. Instrumenty wyrównywania fiskalnego
2.7. Wpływ transferów wyrównawczych na wydatki i dochody gmin
Podsumowanie

Rozdział 3. Konstrukcja mechanizmów wyrównywania fiskalnego dla gmin
w Europie
3.1. Metody oceny zdolności dochodowej gmin
3.2. Metody szacowania potrzeb wydatkowych gmin
3.3. Gminy otrzymujące transfery i zakres wyrównywania fiskalnego
3.4. Konstrukcja transferów wyrównawczych
3.5. Modele organizacji mechanizmów wyrównawczych
3.6. Lokalne mechanizmy wyrównawcze w państwach Europy Pomocnej
i Zachodniej
3.7. Lokalne mechanizmy wyrównawcze w państwach Europy Środkowej
i Wschodniej
Podsumowanie

Rozdział 4. Mechanizmy wyrównywania fiskalnego dla gmin w Polsce od
2004 roku
4.1. Zadania i wydatki gmin
4.2. Wysokość i struktura dochodów własnych
4.3. Rodzaje transferów wyrównawczych
4.4. Część wyrównawcza subwencji ogólnej
4.5. Część równoważąca subwencji ogólnej oraz wpłaty równoważące
4.6. Część oświatowa subwencji ogólnej
4.7. Dotacje o charakterze refundacyjnym i część rekompensująca subwencji
ogólnej
4.8. Rezerwa subwencji ogólnej
4.9. Przekazywanie transferów wyrównawczych
4.10. Projekt zmian mechanizmów wyrównywania fiskalnego
Podsumowanie

Rozdział 5. Ocena mechanizmów wyrównywania fiskalnego dla gmin
w Polsce od 2004 roku
5.1. Charakterystyka badania i kryteria oceny
5.2. Zróżnicowanie dochodów podatkowych gmin
5.3. Badanie spełniania pożądanych cech transferów wyrównawczych
5.4. Badanie stymulacyjnego oddziaływania transferów wyrównawczych
5.5. Badanie stabilności transferów wyrównawczych
5.6. Badanie skuteczności transferów wyrównawczych
Podsumowanie

Zakończenie

Aneks statystyczny

Bibliografia

Spis tabel

Spis rysunków

Spis ramek

Spis wzorów