Systemowe ryzyko suszy rolniczej a ubezpieczenia. Zadania dla państwa

Susza rolnicza jest ryzykiem systemowym i w związku z tym zarządzanie w warunkach tego ryzyka jest zadaniem przewidzianym przede wszystkim dla państwa. Niezależnie od przyjętej koncepcji risk governance absolutnie podstawową kwestią decydującą o powodzeniu całego procesu jest rozpoznanie i zbadanie tzw. interesariuszy systemu. Kluczową grupę interesariuszy stanowią rolnicy. Ubezpieczenia są instrumentem wspieranym w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej. Ze względu na niedoskonałość rynku ich dostępność jest jednak w odniesieniu do skutków suszy w Polsce i w Europie bardzo ograniczona. Stanowi to istotny problem dla całego systemu zarządzania w warunkach suszy, tym bardziej, że w ostatnich latach liczba i skutki tych zdarzeń w Europie dramatycznie wzrosły. Cel główny monografii został sformułowany na dwóch poziomach: teoretyczno-metodycznym oraz empirycznym jako (1) konceptualizacja pojęcia suszy rolniczej, określenie czynników kształtujących postrzeganie ryzyka suszy przez rolników oraz identyfikacja powiązań pomiędzy postrzeganiem ryzyka, poziomem jego akceptacji i tolerancji a podejmowaniem działań adaptacyjnych (w tym zakupem ubezpieczeń) oraz zaproponowanie instrumentarium pomiaru poziomu akceptacji i tolerancji ryzyka, a także (2) pomiar postrzegania ryzyka i jego determinant, identyfikacja częstotliwości działań kontrolnych, identyfikacja obaw w odniesieniu do głównych interesariuszy systemu – rolników, ocena dotychczasowych rozwiązań na przykładzie Polski oraz sformułowanie wniosków dla państwa w zakresie panowania nad ryzykiem suszy rolniczej w odniesieniu do ubezpieczeń w Polsce. Na potrzeby pracy przeprowadzono badanie empiryczne, reprezentatywne pod względem wielkości gospodarstwa i jego położenia (N=200), obejmujące gospodarstwa rolne o powierzchni powyżej 1 ha z województwa wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego oraz lubuskiego (tereny suszowe). Wyniki badań zostały poddane analizie z wykorzystaniem wachlarza metod statystyki opisowej i wnioskowania statystycznego, jak również metod ekonometrii.

Wstęp

Rozdział 1. Systemowe ryzyko suszy rolniczej
1.1. Pojęcie ryzyka
1.2. Cechy ryzyka systemowego
1.3. Susza rolnicza jako ryzyko systemowe
1.3.1. Pojęcie, przyczyny i skutki suszy rolniczej
1.3.2. Pomiar suszy rolniczej
1.3.3. Zasięg suszy rolniczej
1.3.4. Cechy ryzyka suszy rolniczej jako ryzyka systemowego

Rozdział 2. Teoretyczne podstawy risk governance w zakresie ryzyka systemowego
2.1. Pojęcie risk governance
2.2. Główne ujęcia teoretyczne ryzyka
2.2.1. Techniczny opis ryzyka
2.2.2. Teoria oczekiwanej użyteczności
2.2.3. Psychologiczne ujęcia ryzyka w kontekście podejmowania decyzji
2.2.4. Społeczne teorie ryzyka
2.2.5. Kulturowa teoria ryzyka
2.3. Podejście zintegrowane International Risk Governance Council

Rozdział 3. Uwarunkowania realizacji ryzyka suszy rolniczej w Polsce z perspektywy głównych interesariuszy - rolników
3.1. Interesariusze procesu risk governance w odniesieniu do ryzyka suszy
3.2. Charakterystyka badania empirycznego
3.3. Egzemplifikacja ryzyka suszy rolniczej w odniesieniu do rolników
3.4. Postrzeganie ryzyka suszy rolniczej
3.4.1. Zmienna objaśniana
3.4.2. Hipotezy
3.4.3. Pomiar zmiennych objaśniających
3.4.4. Weryfikacja hipotez
3.5. Źródła obaw
3.6. Poziom akceptacji i tolerancji ryzyka suszy rolniczej
3.7. Podejmowanie działań kontrolnych

Rozdział 4. Ubezpieczenie jako instrument kontroli ryzyka suszy rolniczej
4.1. Instrumenty kontroli ryzyka suszy
4.1.1. Kontrola fizyczna
4.1.2. Kontrola finansowa
4.2. Ubezpieczenie od skutków suszy
4.2.1. Klasyfikacja ubezpieczeń
4.2.2. Przykłady wykorzystania ubezpieczeń od skutków suszy w Europie
4.3. Dotychczas stosowane rozwiązania ubezpieczeniowe w Polsce w zakresie skutków suszy
4.4. Ubezpieczenie jako instrument kontroli skutków suszy z punktu widzenia rolników
4.4.1. Konsekwencje finansowe wykorzystania ubezpieczenia od skutków suszy
4.4.2. Pozostałe uwarunkowania korzystania z ubezpieczenia od skutków suszy
4.4.3. Ocena rozwiązań ubezpieczeniowych przez rolników - badania empiryczne
4.5. Podsumowanie

Zakończenie

Załącznik

Spis źródeł

Spis rysunków

Spis tabel

Systemie risk of agricultural drought and insurance industry. Tasks for the government. Summary